||శ్రీసాఈనాథ నిర్యాణం నామ ద్వి చత్వారింశోధ్యాయః||

శ్రీ సాఈసచ్చరిత

|| అథ శ్రీసాఈసచ్చరిత || అధ్యాయ ౪౨ వా||

||శ్రీ గణేశాయ నమః||శ్రీ సరస్వత్యై నమః|| 

||శ్రీ కులదేవతాయై నమః||శ్రీ సీతారామచంద్రాభ్యాం నమః|| 

||శ్రీ సద్గురుసాఈనాథాయ నమః||

ఓం నమోజీ సద్గురూ దాతారా | శ్రీమద్గోదా తట విహారా | 

బ్రహ్మమూర్తే కౌపీనాంబరా | సంతవరా నమో తుజ | ||౧|| 

1. ఓం నమో సద్గురు దాతా! శ్రీ గోదా తీర విహారా! బ్రహ్మమూర్తి కౌపీనాంబరా! సంతశ్రేష్ఠా! మీకు నమస్కారం.

దావీ భవనదీ ఉతరూ | దీనా దే నిజపదీ అవసరూ | 

తోహా భక్తకాజ కల్పతరూ | సంతావతారూ సాఈచా | ||౨|| 

2. భక్తుల పాలిటి కల్పతరువైన సాయి, సత్పురుషుల అవతారం. వారు సంసారమనే నదిని దాటే దారిని చూపుతూ, తమ పాదాలయందు దీనులకు ఆశ్రయమిస్తారు.

గతాధ్యాయీ జాహలే కథన | గోడ కథా నవల విందాన | 

సాఈ ఛబీచే జలనిమజ్జన | టళూని రక్షణ ఝాలే కసే | ||౩|| 

3. సాయియొక్క చిత్రపటం నీళ్ళలో మునిగి పోకుండా ఎలా రక్షింపబడింది, అన్న అద్భుతమైన మధుర కథ, పోయిన అధ్యాయంలో చెప్పబడింది.

తైసీచ ఎకా భక్తాచీ కామనా | సాఈనీ పురవిలీ యేఊని స్వప్నా | 

లావిలే తయా జ్ఞానేశ్వరీ వాచనా | దేఊని అనుజ్ఞా విస్పష్ట | ||౪|| 

4. అలాగే, ఒక భక్తుని కలలో సాయి కనిపించి, జ్ఞానేశ్వరిని పఠించాలనే అతని కోరిక సానుకూలంగా సాగడానికి, స్పష్టంగా ఆజ్ఞనిచ్చిన కథను కూడా విన్నారు.

సారాంశ గురుకృపా ఉజియేడే | ఫిటే భవభయాచే సాంకడే | 

నిఃశ్రేయస మార్గద్వార ఉఘడే | అసుఖ రోకడే సుఖ హోయ | ||౫|| 

5. సారాంశంలో, గురు కృపా యోగం కలిగిన క్షణంలో, సంసార భయాలనే ముడులు తెగిపోయి, ముక్తిమార్గ ద్వారాలు తెరుచుకుని, కష్టాలు, దుఃఖాలు సుఖాలుగా మారిపోతాయి.

నిత్య స్మరతా సద్గురూచరణ | విరే విఘ్నాంచే విఘ్నపణ | 

మరణాసీహీ యేఈల మరణ | పడే విస్మరణ భవదుఃఖా | ||౬|| 

6. సద్గురు పాదాలను నిత్యం తలచుకుంటే, విఘ్నం కలిగించే విఘ్నాలు మాయమౌతాయి. చావుకే చావు వచ్చి, ప్రాపంచిక దుఃఖాలు మరచి పోతాయి.

మ్హణోని యా సమర్థాచీ కథా | శ్రోతా పరిసిజే అపులాల్యా హితా | 

జయాచియా శ్రవణే తత్వతా | అతి పావనతా లాధేల | ||౭|| 

7. అందువలన, శ్రోతలు తమ మేలు కోసమే ఈ సమర్థుని చరిత్రను వినాలి. దీనివలన, వారు చాలా పావనులౌతారు.

ఆతా యే అధ్యాయీ ఆపణ | కరూం యా సాఈస్వభావ నిరూపణ | 

కైసే మనాచే తీవ్రపణ | అథవా మవాళపణ తయాంచే | ||౮|| 

8. ఇప్పుడు ఈ అధ్యాయంలో, మనం సాయియొక్క స్వభావాన్ని, అంటే వారి మనసులోని కాఠిన్యాన్ని, లేదా మృదుత్వాన్ని గూర్చి వర్ణించుకుందాం.

ఎకదా తాత్యాసాహేబ నూలకరాంచే | స్నేహీ డాక్టర పండిత నాంవాచే | 

ఘ్యావయా దర్శన సాఈ బాబాంచే | ఆలే ఎకదాంచే శిరడీంత | ||౯|| 

9. ఒక సారి, తాత్యాసాహేబు నూల్కరు స్నేహితుడు, డాక్టరు పండిత్‍ అనే పేరుగల మనిషి, సాయి బాబా దర్శనానికని శిరిడీ వచ్చాడు.

పాఊల ఠేవితా శిరడీంత | ఆరంభీ గేలే మశీదీంత | 

కరూని బాబాంసీ ప్రణిపాత | బైసలే నివాంత క్షణ భరీ | ||౧౦||

10. శిరిడీలో అడుగు పెట్టగానే, ముందుగా మసీదుకు వెళ్ళి, బాబాకు నమస్కరించి, కొంతసేపు ప్రశాంతంగా కూర్చున్నాడు.

బాబా మగ వదతీ తయాంతే | “జాఈ దాదా భటాచ్యా యేథే | 
జా అసే జా” మ్హణూని బోటే హాతే | లావితీ మార్గాతే తయాస | ||౧౧|| 

11. “దాదాభట్టు వద్దకు వెళ్లు, ఇలా వెళ్లు” అని చెప్పి, తమ చేత్తో బాబా దారిని చూపించారు. 

పండిత దాదాంకడే గేలే | దాదాంనీ యోగ్య స్వాగత కేలే | 
మగ దాదా బాబాంచే పూజేస నిఘాలే | యేతా కా విచారిలే తయాంసి | ||౧౨|| 

12. దాదా వద్దకు పండిత్‍ వెళ్ళాడు. దాదా అతనిని సముచితంగా స్వాగతించాడు. ఆ తరువాత, బాబా పూజకు బయలుదేరుతూ, ‘మీరూ వస్తారా’ అని దాదా పండిత్‍ని అడిగాడు.

దాదా సమవేత పండిత గేలే | దాదానీ బాబాంచే పూజన కేలే | 
కోణీహీ న తోంవర లావాయా ధజలే | గంధాచే టికలే బాబాంస | ||౧౩|| 

13. దాదా వెంట పండిత్‍ వెళ్లాడు. బాబా పూజను దాదా చేశాడు. అప్పటివరకూ, బాబాకు గంధం బొట్టు పెట్టటానికి ఎవరూ సాహసించలేదు.

కోణీ కసాహీ యేవో భక్త | కపాళీ గంధ లావూ న దేత | 
మాత్ర మ్హాళసాపతీ గళ్యాసీ ఫాంసీత | ఇతర తే లావీత పాయాంతే | ||౧౪|| 

14. భక్తుడెవరైనా సరే, బాబా తమ నుదుట గంధం రాయనిచ్చేవారు కాదు. మహల్సాపతి మాత్రం వారి గొంతుకు చందనం పూసేవాడు. ఇతరులు వారి పాదాలకు పూసేవారు.

పరీ హే పండిత భోళే భావిక | దాదాంచీ తబకడీ కేలీ హస్తక | 
ధరూనియా శ్రీసాఈచే మస్తక | రేఖిలా సురేఖ త్రిపుండ్ర | ||౧౫|| 

15. కాని, ఈ పండిత్‍ అమాయకుడు, భావికుడు. చందనం గిన్నెను తన చేతిలోనికి లాక్కొని, సాయి నుదుటి మీద త్రిపుండ్ర (మూడు అడ్డమైన గీతలు) రేఖలను దిద్దాడు.

పాహూని హే తయాంచే సాహస | దాదాంచే మనీ ధాసధూస | 
చఢతీల బాబా పరమ కోపాస | కాయ హే ధాడస మ్హణావే | ||౧౬|| 

16. అతని ధైర్యాన్ని చూచి, పండిత్‍ సాహసానికి బాబా కోపోగ్రులవుతారేమో అని దాదా మనసులో కలవర పడ్డాడు.

ఏసే అఘడతే జరీ ఘడలే | బాబా ఎకహీ న అక్షర వదలే | 
కింబహునా వృత్తీనే ప్రసన్న దిసలే | ముళీ న కోపలే తయాంవర | ||౧౭|| 

17. కాని, జరగకూడనిది జరిగినా, బాబా ఒక్క ముక్కైనా అనలేదు సరికదా, చాలా ప్రసన్నంగా కనిపించారు. కోపం ఏ మాత్రమూ చూపలేదు.

అసో తీ వేళ జాఊ దిలీ | దాదాంచే మనీ రూఖరూఖ రాహిలీ | 
మగ తేచ దినీ సాయంకాళీ | బాబాంస విచారిలీ తీ గోష్ట | ||౧౮|| 

18. ఎలాగో ఆ రోజు గడవనిచ్చాడు. కాని దాదా మనసులోని చింత అలాగే ఉంది. ఆ రోజు సాయంకాలం బాబాను దానిగురించి అడిగాడు.

ఆమ్హీ గంధాచా ఉలాసా టిళా | లావూ జాతా ఆపులియా నిఢళా | 
స్పర్శ కరూ ఘ్యానా కపాళా | ఆణి హే సకాళా కాయ ఘడలే | ||౧౯|| 

19. ‘మీ నుదుట గంధంతో తిలకం దిద్దాలని ఎంత ఉత్సాహ పడినా, మమ్మల్ని అసలు తాకనివ్వరు కదా, మరి ఈ ఉదయం ఏం జరిగింది?

ఆముచ్యా టిళ్యాచా కంటాళా | పండితాంచ్యా త్రిపుండ్రాచా జివ్హాళా | 
హా కాయ నవలాచా సోహళా | బసేనా తాళా సుసంగత | ||౨౦||

20. ‘మా తిలకం మీకు ఇష్టం ఉండదు కాని, ఆ పండిత్‍ త్రిపుండ్ర రేఖలంటే అంత ప్రేమా? ఏమిటీ వింత? దేనికీ పొంతన లేదు’ అని అన్నాడు.

తంవ సస్మితవదన ప్రీతీ | సాఈ దాదాంలాగీ వదతీ | 
పరిసావీ తీ మధుర ఉక్తీ | సాదర చిత్తీ సకళికీ | ||౨౧|| 

21. అప్పుడు, ముఖం మీద మందహాసంతో ప్రేమగా, దాదాతో బాబా పలికిన మధురమైన పలుకులను శ్రద్ధగా వినండి.

“దాదా తయాచా గురూ బామణ | మీ జాతీచా ముసలమాన | 
తరీ మీ తోచి ఏసే మానూన | కేలే గురూపూజన తయానే | ||౨౨|| 

22. “దాదా! అతని గురువు బ్రాహ్మణుడు. నేను ముసల్మాను జాతీయుణ్ణి. అయినా, అతడు నన్ను తన గురువే అని అనుకుని పూజ చేశాడు. 

ఆపణ మోఠే పవిత్ర బ్రాహ్మణ | హా జాతీచా అపవిత్ర యవన | 
కైసే కరూ త్యాంచే పూజన | ఏసే న తన్మన శంకలే | ||౨౩|| 

23. “ ‘నేను చాలా పవిత్ర బ్రాహ్మణుడను, ఇతడు అపవిత్ర జాతిలోని ముసల్మాను కదా, అతనిని ఎలా పూజించడం’ అని అతడు ఒక్క మారు కూడా మనసులో శంకించలేదు. 

ఏసే మజ త్యానే ఫసవిలే | తెథే మాఝే ఉపాయ హరలే | 
నకో మ్హణణే జాగీంచా రాహిలే | ఆధీన కేలే మజ తేణే ” | ||౨౪|| 

24. “అలా నన్ను తన వశం చేసుకున్నాడు. అప్పుడు వేరే ఉపాయమేమీ సాగక, నేను అతనిని వద్దని చెప్పలేక పోయాను. అలా నన్ను తన స్వాధీనం చేసుకున్నాడు”. 

ఏసే జే హే ఉత్తర పరిసిలే | వాటలే కేవళ వినోదే భరలే | 
పరీ తయాంతీల ఇంగిత కళలే | మాఘారా పరతలే జై దాదా | ||౨౫|| 

25. ఈ సమాధానాన్ని విని, ‘అది కేవలం వినోదానికే’ అని దాదా అనుకున్నాడు. ఇంటికి వెళ్లిన తరవాతే, ఆ సమాధానంలోని ఇంగితాన్ని తెలుసుకున్నాడు. 

హీ బాబాంచీ విసంగతతా | దాదాంచ్యా ఫారచ లాగలీ చిత్తా | 
పరీ పండితాసవే వార్తా కరితా | కళలీ సుసంగతతా తాత్కాళ | ||౨౬|| 

26. బాబా ప్రవర్తన పొంతనలేనిదని దాదా మనసులో బాగా నాటుకుంది. దీని గురించి పండిత్‍తో ముచ్చటించాక, బాబా ప్రవర్తన విశదమైంది. 

ధోపేశ్వరీంచే రఘునాథ సిద్ధ | ‘కాకా పురాణిక’ నామే ప్రసిద్ధ | 
పండిత తయాంచే పదీ సన్నద్ధ | ఋణానుబంధ శిష్యత్వే | ||౨౭|| 

27. ధోపేశ్వర్‍లోని రఘునాథుడు సిద్ధుడు. కాకా పురాణిక అనే పేరుతో ప్రసిద్ధి చెందాడు. శిష్యత్వ ఋణానుబంధం కారణంగా, పండిత్‍ వారి పాదాలయందు భక్తి కలిగి ఉన్నాడు. 

త్యానీ కాకాంచా ఘాతలా ఠావ | తయాంస తైసాచ ఆలా అనుభవ | 
జయా మనీ జైసా భావ | భక్తి ప్రభావహీ తైసాచ | ||౨౮|| 

28. బాబాను చూచిన వెంటనే, అతనికి తన గురువైన కాకా కనిపించాడు. అదే అతనికి అనుభవమయింది కూడా. మనసులో ఉండే భావాన్ని బట్టి, భక్తి ప్రభావం కూడా ఉంటుంది. 

ఆతా చిత్త కరూని సమాహిత | పరిసిలే ఆతాపర్యంత ఆచరిత | 
తైసేంచ బాబాంచే దేహోత్సర్గ చరిత్ర | తేంహీ సుచిత్త అవధారా | ||౨౯|| 

29. ఇంతవరకూ, ఒకే మనసుతో బాబాయొక్క స్వభావం గురించి విన్నట్లే, ఇప్పుడు, బాబా తమ శరీరాన్ని త్యజించిన సంగతిని కూడా శ్రద్ధగా వినండి. 

ధన్య ధన్య శిరడీచే లోక | జయా బాబాంచే సహవాస సుఖ | 
అర్ధ శతకాహునీహీ అధిక | అతి సుఖకారక జాహలే | ||౩౦||

30. బాబాయొక్క సహవాస సుఖాన్ని అర్ధ శతాబ్దం కంటే ఎక్కువ కాలం అనుభవించిన శిరిడీ ప్రజలు నిజంగా ధన్యులు, అతి ధన్యులు. 

శకే అఠరాశే చాళిసాంత | దక్షిణాయన ప్రథమ మాసాంత | 
విజయా దశమీ శుక్లపక్షాంత | దివసా దేహాంత బాబాంచా | ||౩౧|| 

31. శక. సం|| ౧౮౪౦ లో దక్షిణాయన ప్రథమ మాసంలో, శుక్ల పక్షంలోని విజయదశమి రోజున (క్రి. శ. ౧౯౧౮వ సం|| అక్టోబరు ౧౫న), బాబా తమ శరీరాన్ని వదిలారు. 

నఊ తారీఖ ముసలమానీ | కత్తలచీ రాత్ర తయా దినీ | 
తిసరే ప్రహరీ సాఈ నాథాంనీ | కేలీ నిర్యాణీ తయారీ | ||౩౨|| 

32. ముసల్మానుల మొహర్రం నెలలోని తొమ్మిదవ తారీఖున, ‘కత్తల్‍’ రాత్రి రోజున, సుమారు మూడవ ఝామున (మధ్యాహ్నం రెండు గంటలప్పుడు) బాబా నిర్వాణానికి సిద్ధమయ్యారు. 

బుద్ధాచీ తై బుద్ధ జయంతీ | సాఈచీ తై పుణ్యతిథీ | 
దేవాదికాంచీ జీ జయంతీ | తీచ పుణ్యతిథీ సంతాంచీ ||౩౩|| 

33. గౌతమ బుద్ధుని బుద్ధ జయంతి రోజున, సాయియొక్క పుణ్యతిథి. దేవతల జయంతి వలనే సంతుల పుణ్యతిధి కూడా జరుపబడుతుంది. 

సాడే బారాచా ఘంటా పడలా | దశమీచా కాళ సంపూర్ణ ఝాలా | 
ఎకాదశీ ఆలీ ఉదయాలా | నిర్యాణ కాళా ఎకాదశీ | ||౩౪|| 

34. పన్నెండున్నర గంటలు గడిచిన తరువాత, దశమి కాలం పూర్తిగా దాటిపోయి, ఏకాదశి వచ్చింది. కనుక సాయియొక్క నిర్వాణ కాలం ఏకాదశి. 

సూర్యోదయాచీ ఉదయతిథీ | తీచ దసర్యాచీ తిథీ మానితీ | 
మ్హణోన విజయా దమీ ధరితీ | ఉత్సవ కరితీ తే దినీ | ||౩౫|| 

35. సూర్యోదయంనుండి తిథిని పాటిస్తే, ఆ రోజు దశమి. అందువల్ల సాయి నిర్వాణం విజయదశమిగా భావించి, ఆ రోజే ఉత్సవం చేస్తారు. 

మంగళవార కత్తలచీ రాత | ఏసా తో దివస అతి విఖ్యాత | 
మ్హణవూతీ తే దినీ సాఈ మహంత | జ్యోతీంత జ్యోత మిళవితీ | ||౩౬|| 

36. ఆ మంగళవారం రాత్రి ‘కత్తల్‍’ రాత్రిగా ప్రసిద్ధి చెందినది. అందుకే, ఆ రోజు సాయి తమ జీవనజ్యోతిని విశ్వజ్యోతితో ఐక్యం చేశారు. 

వంగదేశీంచా ప్రసిద్ధ సణ | దుర్గాపూజా సమాప్తి దిన | 
తో హా ఉత్తర హిందుస్థానామధూన | ఉత్సవ దిన సకళాంచా | ||౩౭|| 

37. వంగదేశంలో ప్రసిద్ధమైన దుర్గా పూజా ముగిసే రోజు, ఆ దినం. ఉత్తర హిందూస్థానంలోని వారందరికీ కూడా ఉత్సవ దినం. 

శకే అఠరాశే అడతిసీ | విజయా దశమీచేచ దివశీ | 
సాయంకాళీ ప్రదోష సమయాసీ | భవిష్యాసీ సూచవిలే | ||౩౮|| 

38. శక సం|| ౧౮౩౮ విజయదశమి రోజునే, సాయంకాలం ప్రదోష సమయాన, బాబా భవిష్యాన్ని సూచించారు. 

కైసే తీ కథితో అపూర్వ లీలా | హోఈల విస్మయ శ్రోతియాంలా | 
సమర్థ సాఈచ్యా అకళ కళా | తేణే సకళా కళతీల | ||౩౯|| 

39. అది ఎలా సూచించారనే అపూర్వ లీలను చెప్పుతాను. శ్రోతలకు ఆశ్చర్యం కలుగుతుంది. కాని, దానితో సాయి సమర్థుల అంతు పట్టని మహిమ గురించి తెలుస్తుంది. 

ఇసవీసన ఎకూణీససే సోళా | సణ దసరా సిలింగణ వేళా | 
ఫేరీ పరతతా సాయంకాళా | లీలా అద్భుత వర్తలీ | ||౪౦||

40. క్రి. శ. ౧౯౧౬వ సం|| దసరా పండుగ రోజున, సీమోల్లంఘన వేళ. సాయంకాలం ప్రజలు పూజ చేసి తిరిగి వస్తుండగా, అద్భుతమైన లీల జరిగింది. 

నభప్రదేశీ మేఘ గడగడే | అవచిత విద్యుల్లతా కడకడే | 
తేవీ జమదగ్నీ స్వరూప రోకడే | ప్రగట కేలే బాబాంనీ | ||౪౧|| 

41. ఆకాశంలో ఉరిమే మేఘాల వలె, అకస్మాత్తుగా మెరుపులు మెరిసినట్లు, బాబా జమదగ్ని స్వరూపాన్ని ప్రత్యక్షంగా చూపించారు.

సోడోని శిరీంచా సుడకా | కాఢూని కఫనీ తడకా ఫడకా | 
ఫేడూని కౌపీన లంగోటా | కేలా భడకా ధునీంత | ||౪౨|| 

42. తల మీద ఉండే రుమాలును తీసివేశారు. క్షణంలో, వేసుకున్న కఫ్నీను, కట్టుకున్న లంగోటినీ విప్పి వేశారు. వీటన్నింటినీ ధునిలో వేయగ, ధుని భగ్గుమంది. 

ఆధీంచ తో అగ్ని సోజ్వళ | సాహ్య హోతా ఆహుతీ ప్రబళ | 
ఉసళలా శిఖాంచా¹ కల్లోళ | భక్తాంస ఘోళ పడియేలా | ||౪౩|| 

43. అప్పటికే ధునిలో అగ్ని ప్రజ్వలంగా ఉంది. దానికి తోడుగా అందులో ఈ ఆహుతిని వేసేసరికి, జ్వాలలు మరింతగా పైకి లేచి, భక్తులను కలవర పెట్టాయి. 

హే సర్వ ఘడలే అవచితీ | నకళే కాయ బాబాంచే చిత్తీ | 
శిలింగణ కాళీంచీ తీ వృత్తి | మహత్భీతిప్రద హోతీ | ||౪౪|| 

44. ఇదంతా అనుకోకుండా జరిగిపోయింది. బాబా మనసులో ఏముందో, ఏమో, ఎవరికీ అర్థం కాలేదు. కాని, సీమోల్లంఘన కాలంలో వారి చర్యలు, విపరీతమైన భయాన్ని కలిగించాయి. 

అగ్నీనే పసరిలే నిజ తేజ | త్యాహూన బాబా దిసలే సతేజ | 
ఝాంకోళలే నయన సహజ | పరాఙ్ముేఖ జన ఝాలే | ||౪౫|| 

45. అగ్ని తన తేజస్సును ప్రదర్శించింది. కాని, బాబా తేజస్సు అంతకంటే ఎంతో ఎక్కువగా ఉంది. ఆ తేజస్సును తట్టుకోలేక, భక్తులు కళ్లు మూసుకుని, ముఖాలను త్రిప్పుకున్నారు. 

సంత హస్తీంచే హే అవదాన | సేవూని ప్రసన్న అగ్నినారాయణ | 
దిగంబర బనలే తే జామదగ్న్య | ధన్య నయన దేఖత్యాంచే | ||౪౬|| 

46. సంతులు తమ చేతులతో అర్పించిన దానిని స్వీకరించి, అగ్ని నారాయణుడు ప్రసన్నుడయ్యాడు. జామదగ్ని (పరశురాముడు) వలె ఉగ్రులైన బాబా, దిగంబరులైనారు. చూచినవారి కళ్లు ధన్యం. 

త్వేషే టవకారిలే నయన | క్రోధే ఝాలే ఆరక్త నయన | 
మ్హణతీ “కరారే ఆతా నిదాన | మీ ముసలమాన కీ హిందూ” ||౪౭|| 

47. వారి కళ్లు కోపంతో మెరుస్తున్నాయి. విపరీతమైన కోపంతో, రక్తంతో ఎర్రబడ్డ కళ్లతో, “ఇప్పుడు నిర్ణయించుకోండిరా! నేను హిందువునా లేక మహమ్మదీయుణ్ణా అని” అని బాబా అన్నారు. 

గర్జోని బాబా వదతీ “పహా జీ | మీ హిందూ కీ యవన ఆజీ | 
నిర్ధారా యథేచ్ఛ మనా మాజీ | ఆశంకా ఘ్యాజీ ఫేడూనియా” ||౪౮|| 

48. “చూడండి! నేను హిందువునా లేక యవనుణ్ణా? ఈ రోజే నిర్ణయించుకొండి. మీకు తృప్తిగా, అన్ని సందేహాలను తొలగించుకొండి” అని బాబా గట్టిగా గర్జించారు. 

దేఖావా హా అవలోకూన | మండళీ ఝాలీ కంపాయమాన | 
హోఈల కైసే శాంతవన | నిత్య చింతన చాలలే | ||౪౯|| 

49. ఆ దృశ్యాన్ని చూచి భక్తులు తల్లడిల్లి పోయారు. బాబాని ఎలా శాంత పరచాలనే చింత భక్తులను ఆవరించింది. 

భాగోజీ శిందా మహావ్యాధిష్ట | పరీ బాబాంచా భక్త శ్రేష్ఠ | 
ధీర కేలా ఆలా నికట | నేసవీ లంగోట బాబాంసీ | ||౫౦||

50. మహా వ్యాధిగ్రస్తుడైన భాగోజీ శిండే బాబా భక్తశ్రేష్ఠులలో ఒకడు. అతను ధైర్యాన్ని పుంజుకుని బాబా దగ్గరకు వెళ్లి వారికి లంగోటిని చుట్టాడు. 

మ్హణే బాబా హే కాయ చిన్హ | ఆజ శిలింగణ దసర్యాచా సణ | 
మ్హణతీ మాఝే హేచ శిలింగణ | హాణితీ సణసణ సటక్యానే | ||౫౧|| 

51. ‘ఏమిటిదంతా బాబా! ఈ రోజు దసరా పండుగ సీమోల్లంఘనం’ అని అనగా “నా సీమోల్లంఘనం ఇదే!” అని చెప్పి బాబా సటకాతో టపటపమని కొట్టారు. 

ఎణే పరీ ధునీపాశీ | ఉభే బాబా దిగంబరవేషీ | 
చావడీ హోతీ తే దివశీ | ఘడతే కైశీ హే చింతా | ||౫౨|| 

52. ఈ విధంగా ధుని వద్ద, బాబా దిగంబరుడై నిలుచున్నారు. ఆ రోజు చావడి ఉత్సవం కనుక, ఆ ఊరేగింపు ఎలా జరుగుతుందో అని అందరికీ చింత పట్టుకుంది. 

నవాచీ చావడీ దహా ఝాలే | పరీ బాబా నాహీ స్థిరావలే | 
లోక జాగజాగీ తటస్థ ఠేలే | టకమక ఉగలే పాహతీ | ||౫౩|| 

53. తొమ్మిదింటికి జరగాల్సిన చావడి, పదైనా జరుగలేదు. బాబా ఇంకా శాంతించలేదు. ఎక్కడి భక్తులు అక్కడే కనురెప్పలాడించకుండా మౌనంగా ఉండిపోయారు. 

హోతా హోతా ఝాలే అకరా | బాబాహీ తేవ్హా నివళలే జరా | 
నేసోనియా లంగోటా కోరా | కఫనీ పేహరావ మగ కేలా | ||౫౪|| 

54. అలా అలా పదకొండు అయింది. అప్పుడు బాబా కాస్తంత శాంతించి క్రొత్త లంగోటిని, కఫ్నీనీ ధరించారు. 

చావడీచీ ఘంటా జాలీ | మండళీ హోతీ తటస్థ బైసలీ | 
పాలఖీ ఫులాంనీ శృగారలీ | అంగణీ ఆణిలీ ఆజ్ఞేనే | ||౫౫|| 

55. చావడి ఉత్సవానికి గంట మ్రోగింది. అంతవరకూ మౌనంగా కూర్చున్న భక్తులు, బాబా ఆజ్ఞ ప్రకారం, పల్లకిని పూలతో శృంగారించి, ప్రాంగణం లోనికి తీసుకుని వచ్చారు. 

రజతదండ పతాకా చవరీ | ఛత్రధ్వజాది రాజోపచారీ | 
శృంగారిలీసే మిరవణూక స్వారీ | నిఘే బాహేరీ ఎకాంతరా² | ||౫౬|| 

56. వెండి దండం, పతాకం, వింజామరలు, ఛత్రచామరాది రాజోపచారాలతో, అలంకారాలతో, రోజు విడిచి రోజు వెడలే ఊరేగింపు, బయటికి బయలుదేరింది. 

ఝాలా ఎకచి మహాగజర | సాఈనాథాంచా జయజయకార | 
కాయ వర్ణావా తో గిరాగజర | ఆనందాపూర లోటలా | ||౫౭|| 

57. ‘సాయినాథ్ మహారాజ్‍కీ జై!’ అని ఒకటే కేకలు. ఆ జయజయకారాలను ఎలా వర్ణించడం? అంతటా ఆనందం తొణకిసలాడింది. 

మగ శోధూని శుభ్ర ధడకా | బాబా డోక్యాస గుండీతీ ఫడకా | 
ఘేతీ చిలీమ తమాఖూ సటకా | జణూ తోచ నేటకా సుముహూర్త | ||౫౮|| 

58. తెల్లటి శుభ్రమైన రుమాలను తలకు చుట్టుకుని, చిలుం పొగాకు సటకా చేతపుచ్చుకుని, అదే సుముహూర్తమన్నట్లు బాబా బయలుదేరారు. 

కోణీ ఛత్రీ కోణీ చవరీ | కోణీ తీ మోరచేలే సాజిరీ | 
కోణీ గురూడటకే అబదాగిరీ | ఘేతీ నిజకరీ వేత్రదండ | ||౫౯|| 

59. ఒకరు ఛత్రం, ఒకరు చామరం, ఒకరు అందమైన నెమిలి పింఛముల వీవన, మరొకరు గరుడుని చిత్రం ఉన్న పతాకం, ఇంకొకరు దండం పట్టుకున్నారు. 

ఎణే పరీ కరూనియా మీస | బాబాంనీ సుచవిలే సర్వత్రాంస | 
భవసాగర సీమోల్లంఘనాస | దసరాచ ఎక సుముహూర్త | ||౬౦||

60. ఈ విధంగా, సీమోల్లంఘనం మిషతో, సంసార సాగర సీమోల్లంఘనానికీ దసరాయే మంచి ముహూర్తమని బాబా అందరికీ సూచించారు. 

తదనంతర ఎకచి దసరా | బాబాంనీ దాఖవిలా శిరడీంకరా | 
పుఢీలచి దసరా సుముహూర్త బరా | దేహ ధరార్పణ కేలా కీ | ||౬౧|| 

61. దాని తరువాత, శిరిడీ ప్రజలకు ఒక్కటే దసరా పండుగను చూపించి, మరొక దసరా సుముహూర్తాన, బాబా తమ శరీరాన్ని త్యజించారు.

హే న కేవళ సూచవిలే | స్వయే అనుభవా ఆణూన దావిలే | 
నిజ దేహ శుద్ధ వస్త్ర వాహిలే | యోగాగ్నీంత హవిలే యేచ దీనీ | ||౬౨|| 

62. సూచించటమే కాదు, శిరిడీ ప్రజలకు స్వయంగా అనుభవమయేలా చూపించారు. తెల్ల రంగు శుద్ధ వస్త్రాన్ని (తమ దేహాన్ని) యోగాగ్నికి ఆ రోజే సమర్పించారు. 

సన ఎకోణీససే అఠరా | తే సాలీచా తో సణ దసరా | 
తోచ సుముహూర్త కేలా ఖరా | నిజ పరాత్పరా సమరసలే | ||౬౩|| 

63. క్రి. శ. ౧౯౧౮వ సం. దసరా పండుగ రోజును, అత్యంత శుభమైన ముహూర్తంగా చేసి, తమ శరీరాన్ని పరబ్రహ్మ స్వరూపంలో లీనం చేశారు. 

ఏసీచ బాబాంచీ ఆణిక ప్రచితీ | లిహితా లిహితా ఆఠవలీ చిత్తీ | 
కీ యాచ విజయా దశమీచీ తిథీ | హోతీ నిశ్చితీ ఆధీంచ | ||౬౪|| 

64. దీనిని వ్రాస్తుండగా, ఇలాంటిదే బాబాయొక్క మరొక లీల గుర్తుకు వచ్చింది. దీనివల్ల ఇదే విజయదశమి తిథి, తమ నిర్వాణానికి సుముహూర్తం, అని బాబా ముందుగానే నిశ్చయించుకున్నట్లు తెలుస్తుంది. 

శిరడీచే పాటీల రామచంద్ర దాదా | ఝాలే అతి దుఖణాఈత ఎకదా | 
జీవాస సోసవతీ న ఆపదా | అతి తాపదాయక భోక్తృత్వ | ||౬౫|| 

65. శిరిడీలోని రామచంద్ర పాటీలు, ఒకసారి చాలా జబ్బు పడ్డాడు. ప్రాణాంతకమయిన ఆ వ్యాధి బాధను భరించలేక పోయాడు. 

ఉపాయ కాంహీ బాకీ న రాహిలా | పడేనా జంవ దుఖణ్యాస ఆళా | 
ఆలా జీవితాచా కంటాళా | అతి కదరలే పాటీల | ||౬౬|| 

66. ఏ విధమయిన చికిత్స మిగలకుండా, అన్నిటినీ ప్రయత్నించాడు. కాని, దేని వలనా వ్యాధిని నిగ్రహించలేక పోయాడు. జీవితంపై విరక్తి కలిగి, పటేలు చాలా బాధపడిపోయాడు. 

హోతా ఏసీ మనాచీ స్థితీ | ఎకే దివశీ మధ్యరాతీ | 
ఎకాఎకీ బాబాంచీ మూర్తి | త్యాంచే ఉశాగతీ ప్రగటలీ | ||౬౭|| 

67. ఇలాంటి మానసిక స్థితిలో ఉండగా, ఒక రోజు, ఆకస్మికంగా అర్ధరాత్రి వేళప్పుడు, బాబా అతని తలవైపు కనిపించారు. 

తంవ తే పాటీల పాయ ధరితీ | నిరాశ హోఊని బాబాంస వదతీ | 
‘కధీ యేఈల మజ మరణ నిశ్చితి | ఎవఢేంచ మజప్రతీ వదాజీ | ||౬౮|| 

68. తక్షణమే, పాటీలు బాబా పాదాలు పట్టుకుని నిరాశతో, ‘బాబా! నా మరణం ఎప్పుడు వస్తుంది? ఇదొక్కటీ నిశ్చయంగా చెప్పండి. 

ఆలా ఆతా జీవాచా వీట | నాహీ మజ మరణాచే సంకట | 
కధీ మజ దేఈల తే భేట | పాహే మీ వాట ఎవఢీంచ’ | ||౬౯|| 

69. ‘జీవితంపై నాకు విరక్తి కలిగింది. చావు సంకటం అని అనిపించటం లేదు. చావు ఎప్పుడు నన్ను కలుసుకుంటుందా అని ఎదురు చూస్తున్నాను’ అని అన్నాడు. 

తంవత్యా బాబా కరూణా మూర్తి | మ్హణతీ “న కరీ చింతా చిత్తీ | 
టళలీ తుఝీ గండాంతర భీతి | కిమర్థ ఖంతీ కరిసీరే | ||౭౦||

70. అప్పుడు కరుణామూర్తి అయిన బాబా “నీవు ఏ చింతా పెట్టుకోకు. ప్రాణాంతకం అయిన వ్యాధినుండి నీ గండం గడిచింది. అనవసరంగా ఎందుకు బాధ పడతావు? 

తుజలా నాహీ కాహీంచ భీతీ | తుఝీ హుండీ పరతలీ పురతీ | 
పరీ న తాత్యాచీ ధడగతీ | దిసే మజ ప్రతీ రామచంద్రా | ||౭౧|| 

71. “నీకేం భయం లేదు. నీ హుండి తిరిగి వచ్చింది. కాని రామచంద్రా! నాకు తాత్యా స్థితి ఆశాజనకంగా కనిపించటం లేదు. 

శకే అఠరాశే చాళీస | దక్షిణాయన ఆశ్వినమాస | 
విజయాదశమీ శుక్లపక్ష | పావేల అక్షయపద తాత్యా³ | ||౭౨|| 

72. “శక సం||౧౮౪౦ (౧౯౧౮) దక్షిణాయనంలోని ఆశ్వయుజ మాసంలో శుక్లపక్షపు విజయదశమి రోజున తాత్యా ముక్తిని పొందుతాడు. 

పరీ న బోలావే తయాపాశీ | హాయ ఘేఊని బైసేల జీవాశీ | 
ఝురణీస పడేల అహర్నిశీ | మరణ కోణాసీ ఆవడేనా” | ||౭౩|| 

73. “ఈ సంగతి అతనితో చెప్పవద్దు. దీనినే మనసులో పెట్టుకుని, రాత్రి పగలు చింతించి, క్షీణించి పోతాడు. చావు ఎవరికీ ఇష్టముండదు”. 

అవఘీ దోనచ వర్షే ఉరలీ | తాత్యాచీ వేళా జవళ ఆలీ | 
రామచంద్రాస కాళజీ ఉద్భవలీ | బాబాంచీ బోలీ వజ్రలేప | ||౭౪|| 

74. కేవలం రెండు సంవత్సరాలే మిగిలాయి. తాత్యాకు సమయం సమీపించింది. రామచంద్రునికి దిగులు పట్టుకుంది. ఎందుకంటే, బాబా మాట వజ్రలేపనం వంటిది. 

తాత్యాపాసోన గుప్త ఠేవిలీ | బాళా శింప్యాచే కానీ ఘాతలీ | 
కోణా న కళవావీ ప్రార్థనా కేలీ | చింతా తీ లాగలీ ఉభయాంతే | ||౭౫|| 

75. తాత్యాకు చెప్పకుండా రహస్యంగా ఉంచాడు. బాలా శింపి చెవిన వేసి ఈ విషయం ఎవరికీ చెప్పొద్దని వేడుకున్నాడు. వారిద్దరికీ చింత ఆవరించింది. 

ఖరేంచ రామచంద్ర పాటీల ఉఠలా | త్యాచా బిఛానా తేథూన సుటలా | 
దివస మోజతా మోజతా లోటలా | నకళత గేలా తో కాళ | ||౭౬|| 

76. నిజంగానే రామచంద్ర పాటీలు జబ్బు తగ్గింది. మంచంపైనుండి లేచాడు. రోజులు లెక్కపెడుతూ, లెక్కపెడుతూ అతనికి తెలియకుండానే కాలం గడిచిపోయింది. 

నవల బాబాంచే బోలాచా తాళా | చాళీసాచా భాద్రపద సరలా | 
మాస ఆశ్విన డోకాఊ లాగలా | తాత్యాబా పడలా పథారీవర | ||౭౭|| 

77. బాబా మాటలలోని నిజాన్ని గమనించండి. శక సం||౧౮౪౦ లోని భాద్రపద మాసం గడిచి, ఆశ్వయుజం అడుగు పెట్టింది. తాత్యా మంచాన పడ్డాడు. 

తికడే తాత్యా తాపానే అజారీ | ఇకడే బాబాంస భరలీ శిరశిరీ | 
తాత్యాచా భరంవసా బాబాంవరీ | బాబాంచా శ్రీహరి రక్షితా | ||౭౮|| 

78. అక్కడ తాత్య జ్వరంతో జబ్బు పడితే, ఇక్కడ బాబాకు చలితో వణుకు పట్టుకుంది. తాత్యాకు బాబాపై నమ్మకం. కాని, బాబాను రక్షించేవాడు శ్రీహరియే! 

సుటేనా తాత్యాచా బిఛానా | యేవవేనా బాబాంచే దర్శనా | 
అనివార దేహాచ్యా యాతనా | సోసవేనా తయాతే | ||౭౯|| 

79. పక్కపైనుంచి తాత్యా లేవలేక పోయాడు. బాబా దర్శనానికి కూడా వెళ్లలేకుండా ఉన్నాడు. అతడు శరీర బాధను భరించలేక పోతున్నాడు. 

ఎక తో నిజవ్యథావ్యథిత | బాబాపాశీ లాగలే చిత్త | 
నాహి చాలవత నా హాలవత | దుఖణేంహీ వాఢత గేలే తే | ||౮౦||

80. విశేషమేమిటంటే, అంతటి యాతనలో ఉన్నా, అతని మనసు బాబాపైనే ఉంది. నడవలేకుండా, కదలలేకుండా ఉన్నాడు. అతని బాధ బాగా పెరిగి పోతూ ఉంది. 

ఇకడే బాబాంచే కణ్హణే కుంథణే | దివసేం దివస వాఢలే ద్విగుణే | 
హా హా మ్హణతా తేంహీ దుఖణే | అనావరపణే హటేనా | ||౮౧|| 

81. ఇక్కడ, బాబా బాధతో మూలగటం రోజు రోజుకూ పెరుగుతూ రెండింతలైంది. చూస్తుండుగా, వారి వ్యాధి నియంత్రించ లేనంతగా పెరిగిపోయింది.

మ్హణతా మ్హణతా జవళ ఆలా | దివస బాబాంనీ జో భాకిత కేలా | 
బాళా శింప్యాస ఘామ సుటలా | తైసాచ పాటిలా రామచంద్రా | ||౮౨|| 

82. తొందరలోనే, బాబా సూచించిన రోజు సమీపించింది. బాలా శింపేకు ముచ్చెమటలు పట్టసాగాయి. అలాగే రామచంద్ర పాటీలుకూ భయం ఆవరించింది. 

మ్హణతీ ‘బాబాంచే ఖరే హోతే | ఏసేంచ ఆతా వాటూ లాగలే | 
బరవే న కీ హే చిన్హ దిసతే | ప్రమాణ వాఢతేంచ దుఖణ్యాచే’ | ||౮౩|| 

83. ‘బాబా చెప్పింది నిజంగానే జరిగేలా ఉంది. మంచి లక్షణాలు ఏవీ కనిపించటం లేదు. వ్యాధి బాగా ముదిరి పోయినట్లుంది’ అని వారిరువురూ అనుకున్నారు. 

ఝాలే ఆలీ శుద్ధ దశమీ | నాడీ వాహూ లాగలీ కమీ | 
 తాత్యా పడలా మరణసంభ్రమీ | ఆప్తేష్ట శ్రమీ జాహలే | ||౮౪|| 

84. శుక్ల పక్షం దశమి రానే వచ్చింది. తాత్యా నాడి కొట్టుకోవడం మెల్లగా తగ్గసాగింది. అతనికి చావు సమీపించిందని భావించి, ఆప్తులు, ఇష్టులు గాభరా పడ సాగారు. 

అసో పుఢే నవల వర్తలే | తాత్యాంచేహీ గండాంతర టళలే | 
తాత్యా రాహిలే బాబాచ గేలే | జణు మోబదలే కేలే కీ | ||౮౫|| 

85. కాని, తరువాత అద్భుతం జరిగింది. తాత్యా గండం తప్పి, బ్రతికి పోయాడు. బాబా వెళ్లిపోయారు. తాత్యాకు బదలుగా, తామే వెళ్లిపోయారు. 

పహా ఆతా బాబాంచీ వాణీ | నాంవ దిధలే తాత్యాచే లావునీ | 
కేలీ తయారీ నిజ ప్రయాణీ | వేళా న చుకవునీ అణుభర | ||౮౬|| 

86. బాబా వాణిని గమనించండి. తాత్యా పేరు చెప్పి, తమ నిర్యాణానికి సన్నాహ పరుచుకున్నారు. క్షణం కూడా అటూ ఇటూ కాకుండ చెప్పిన సమయానికి సరిగ్గా వెళ్లి పోయారు. 

నాహీ మ్హణావే తరీ హీ సూచనా | దేవునీ ఆణిలే భవిష్య నిదర్శనా | 
గోష్ట ఘడేపర్యంతహీ రచనా | దిసలీ న మనా కవణాచే | ||౮౭|| 

87. అందరికీ అర్థమయేలా, వారు భవిష్యాన్ని సూచించారు కూడా. అయినా, అంతా జరిగిపోయే వరకూ ఎవరికీ అది అర్థం కాలేదు. 

జన మ్హణతీ తాత్యాంచే మరణ | నిజ దేహాచా బదలా దేఊన | 
బాబాంనీ ఏసే కేలే నివారణ | తయాంచే విందాన త్యా ఠావే | ||౮౮|| 

88. తాత్యాకు బదలుగా బాబా తమ ప్రాణాన్నిచ్చి, తాత్యాను మృత్యువునుంచి కాపాడారని ప్రజలు అనుకుంటున్నారు. ఏమో! వారి లీల వారికే తెలియాలి. 

బాబాంనీ దేహ ఠేవిల్యారాతీ | అరూణోదయీ సుప్రభాతీ | 
బాబా స్వప్నాంత పంఢరపురాప్రతీ | దృష్టాంత దేతీ గణుదాసా | ||౮౯|| 

89. బాబా శరీరాన్ని వదిలిన రాత్రి, సుప్రభాతాన, అరుణోదయ వేళప్పుడు, పంఢరిపురంలో దాసగణుకు కలలో కనిపించారు. 

“మశీద పడలీ ఢాంసళోనీ | అవఘే శిరడీచే తేలీ వాణీ | 
త్రాసవూని సోడిలే మజలాగునీ | జాతో తేథూని మీ ఆతా | ||౯౦||

90. “మసీదు కూలిపోయింది. శిరిడీలోని నూనె వ్యాపారులందరూ నన్ను బాగా కష్టపెట్టారు. అక్కడినుండి నేను ఇప్పుడు వెళ్లిపోతున్నాను. 

మ్హణోని ఆలో యేథవరీ | ఫులాంహీ మజ ‘బరఖళ’ డబరీ | 
ఇచ్ఛా ఎవఢీ పురీ కరీ | చల ఝడకరీ శిరడీంత” | ||౯౧|| 

91. “అందుకే నేను ఇక్కడి వరకూ వచ్చాను. నన్ను పూలతో బాగా కప్పు. నా ఈ కోరిక తీర్చు. వెంటనే శిరిడీకి పద”. 

ఇతుక్యాంత శిరడీహూన పత్ర జాతా | కళలీ బాబాంచీ సమాధిస్థతా | 
ఏకూని గణుదాస నిఘాలే హీ వార్తా | క్షణ న లాగతా శిరడీస | ||౯౨|| 

92. ఇంతలో శిరిడీనుండి ఉత్తరం అందగా, బాబా సమాధి చెందినట్లు తెలిసింది. ఆ వార్త విని, క్షణం కూడా వృథా చేయకుండా దాసగణు శిరిడీకి బయలుదేరాడు. 

సవే ఘేఊని శిష్య పరివార | యేఊనియా సమాధీ సమోర | 
మాండిలా కీర్తన భజన గజర | అష్టౌప్రహర నామాచా | ||౯౩|| 

93. శిష్య పరివారాన్ని వెంట పెట్టుకుని వచ్చి, సమాధి ఎదుట నిల్చుని జయ జయకారాలతో, రాత్రి పగలు భజన, నామ సంకీర్తన చేశాడు. 

హరినామాచా కుసుమహార | స్వయే గుంఫోని అతి మనోహర | 
ప్రేమే చఢవిలా సమాధీవర | అన్నసంతర్పణ సమవేత | ||౯౪|| 

94. తను స్వయంగా, హరి నామంతో అత్యంత మనోహరంగా అల్లిన పూలహారాన్ని, ప్రేమతో సమాధిపై అలంకరించాడు. అన్న సంతర్పణం కూడా చేశాడు. 

ఏకతా నామాచా గజర అంకుఠ | శిరడీ గమలీ భూవైకుంఠ | 
నామఘోషాచీ భరలీ పేఠ | కరవిలీ లూట గణుదాసీ | ||౯౫|| 

95. ఆ అఖండ నామ ఘోషతో, శిరిడీ భూలోక వైకుంఠమైంది. ఆ నామం ప్రతిధ్వని ఆ ప్రాంతమంతా నిండిపోయేలా, దాసగణు నామాల పుష్పాలను కురిపించాడు. 

దసర్యాచీచ కా బాబాంస ప్రీతి | కీ తో ముహూర్త సాడే తీన ముహూర్తీ | 
శుభకాళ విశేషే ప్రయాణ కృత్యీ | హే తో విశ్రుత సకళాతే | ||౯౬|| 

96. బాబాకు దసరాయందే ప్రీతి ఎందుకు? అంటే, సంవత్సరంలోని మూడున్నర రోజుల ముహూర్తాలలో, ప్రయాణ కార్యాలలో, దసరాను విశేష శుభ సమయంగా భావించటం అందరికీ తెలిసినదే. 

హేంహీ బోలణే నాహీ ప్రమాణ | జయాస నాహీ గమనాగమన | 
తయాంస కోఠూన అసేల నిర్యాణ | ముహూర్త ప్రయోజన కాయ త్యా | ||౯౭|| 

97. అయినా ఇది సరియైనది కాదేమో! రాకపోకలనేవి లేని వారికి నిర్యాణం ఎక్కడుంటుంది? అలాంటి వారికి శుభ ముహూర్తం ఎందుకు? 

జయాన ధర్మాధర్మ బంధన | జాహలే సకల బంధోపశమన | 
జయాచే ప్రాణాస నాహీ ఉత్క్ర మణ | తయాస నిర్యాణ తే కాయ | ||౯౮|| 

98. ధర్మాధర్మ బంధనాలు లేనివారికి, సకల బంధాలూ విడిపోయిన వారికి, ప్రాణం పోవటమనేదే లేనివారికి, నిర్యాణమెక్కడిది? 

‘బ్రహ్మైవ సన్బ్రఉహ్మాప్యేతి’ | ఏశియా సాఈ మహారాజా ప్రతీ | 
నాహీ ఆగతీ అథవా గతీ | నిర్యాణ స్థితీ కైంచీ త్యా | ||౯౯|| 

99. ‘బ్రహ్మైవ సన్‍ బ్రహ్మాప్యేతి’ అన్నట్లు బ్రహ్మ వంటి సాయి మహారాజుకు, రావటం పోవటం లేని బాబాకు, నిర్యాణ మెందుకు? 

అసో ఉత్తర వా దక్షిణాయన | కరణేంచ నాహీ జయా ప్రయాణ | 
ఠాయీంచ సమరసతీ జయాచే ప్రాణ | దీప నిర్వాణ సమకాళే | ||౧౦౦||

100. అసలు పయనమనేదే లేనివారికి, ఉత్తరాయణమైతే ఏం? దక్షిణాయనమైతేనేం? దీపపు జ్యోతి దీపంలోనే మిళితమయేలా, వారు ప్రాణాలను పరబ్రహ్మలో విలీనం చేశారు. 

దేహ తో ఆహే ఉసనవారీ | పంచభూతాంచీ సావకారీ | 
నిజస్వార్థ సాధలియావరీ | పరతణే మాఘారీ జ్యాచా త్యా | ||౧౦౧|| 

101. ఈ శరీరం అప్పుగా తెచ్చుకున్నదే. పంచభూతాలు అప్పుగా ఇచ్చాయి. తమ పని సాధించుకున్న తరువాత, ఎవరివి వారికి తిరిగి ఇచ్చేయాలి కదా!

యా పుఢీల హోణారాచే సూచక | ఆధీంచ బాబాంనీ దావిలే కౌతుక | 
నిఘూన గేలీ వేళ అమోలిక | కీర్తి స్థాఈక రాహిలీ | ||౧౦౨|| 

102. భవిష్యత్తులో జరిగేదానిని బాబా ముందుగానే సూచించారు. ఆ అమూల్యమైన క్షణం (బాబా నిర్యాణం) దాని కీర్తిని శాశ్వతంగా విడిచి వెళ్లిపోయింది. 

జ్వర ఆలియాచే నిమిత్త | లౌకికీ రీతీచా అనుకార కరిత | 
కధీ కుంథత కధీ కణ్హత | సదైవ సావచిత్త అంతరీ | ||౧౦౩|| 

103. జ్వరం రావటం నిమిత్త మాత్రమే. లౌకిక రీతిని అనుసరిస్తూ, ఒకప్పుడు మూలుగుతూనో లేక బాధ పడతూ పైకి కనిపించినా, ఆంతర్యంలో వారు ఎప్పుడూ సావధానంగా ఉండేవారు. 

దివసా అష్ట ఘటకా భరతా | నిర్యాణ కాళ నికట యేతా | 
ఉఠూని బైసలే తే నిజసత్తా | అవికళ చిత్తా మాఝారీ | ||౧౦౪|| 

104. ఆ రోజు ఉదయం సుమారు తొమ్మిది, పది గంటలప్పుడు, నిర్యాణ కాలం సమీపించగా, బాబా తమంతట తాము లేచి నిశ్చలంగా కూర్చున్నారు. 

పాహోని బాబాంచీ తయీ ముద్రా | భరతీ ఆలీ ఆశా సముద్రా | 
కీ తీ భయంకర వేళా అభద్రా | టళలీ సమగ్రా వాటలే | ||౧౦౫|| 

105. ఆ సమయంలో బాబా ముఖాన్ని చూచి, భయంకరమైన అశుభ సమయం దాటి పోయిందని, అందరికీ అనిపించి, ఆశా సముద్రం ఉప్పొంగింది. 

అసో యాపరీ కరీత ఖంత | సర్వ బైసలే తే అసతా సచింత | 
పాతలా బాబాంచా నికట అంత | ఘడలా వృత్తాంత పరిసా తో | ||౧౦౬|| 

106. అందరూ అలా కూర్చుని దుఃఖిస్తుండగా, బాబా అంతిమ సమయం సమీపించింది. అప్పుడు జరిగిన సంగతిని గమనించండి. 

క్షణైక అవకాశ ప్రాణోత్క్ర మణాలా | నకళే కాయ ఆలే మనాలా | 
హస్త కఫనీచే ఖిశాంత ఘాతలా | తీ ధర్మ వేళా జాణోని | ||౧౦౭|| 

107. ప్రాణం పోవటానికి క్షణం ముందు, ఏం తోచిందో గాని తెలియదు. అది దాన ధర్మాలు చేయవలసిన సమయమని తలచి కాబోలు, వారు తమ చేతిని కఫ్నీ జేబులో పెట్టారు. 

లక్ష్మీ నామే సులక్షణీ | నామా సారిఖీ జిచీ కరణీ | 
నిత్య నిరత జీ సాఈ చరణీ | తీ సన్నిధానీ తై హోతీ | ||౧౦౮|| 

108. అప్పుడు సాయి సన్నిధిలో, లక్ష్మీబాయి అనే సుగుణవతి ఉంది. పేరుకు తగినట్లుగా ప్రవర్తిస్తూ, ఎల్లప్పుడూ సాయి చరణాలలో ప్రీతి కలిగి ఉండేది. 

తిజలా కాంహీ ద్రవ్యదాన | బాబా కరీత అతి సావధాన | 
క్షణాంత హోణార దేహావసాన | చుకలే కళూన బాబాంనా | ||౧౦౯|| 

109. క్షణంలో తమ దేహావసానమని తెలిసి, చాలా జాగరూకతతో, బాబా ఆమెకు డబ్బు దానం చేశారు. 

హీచ లక్ష్మీబాఈ శిందే | బాబా పాశీ మశీదీమధ్యే | 
అక్షయీ కామకాజా సంబంధే | నేమ నిర్బంధే వర్తతసే | ||౧౧౦||

110. ఈ లక్ష్మీబాయి శిండేయే మసీదులో, బాబా వద్ద నియమ నిర్బంధనాలను పాటిస్తూ, పనులను చక్కగా నిర్వహిస్తుండేది. 

దివసా నిత్య హే పరిపాఠీ | దరబార ఖులా సర్వాంసాఠీ | 
బహుశః కోణా న ఆడకాఠీ | మర్యాదా మోఠీ రాత్రీచీ | ||౧౧౧|| 

111. ప్రతి రోజూ పగటి పూట, బాబా దర్బారులో ఏ అడ్డూ ఆటంకం లేకుండా, అందరికీ ప్రవేశముండేది. కాని, రాత్రి మాత్రం కఠినమయిన నియమాలు ఉండేవి. 

సాయంకాళచీ ఫెరీ జై సరతే | తేథూని మండళీ ఘరోఘర పరతే | 
తీ జంవ దుసరే దివశీ ఉజాడతే | తేవ్హాంచ యేతే మశీదీ | ||౧౧౨|| 

112. సాయంకాలం బాబా తిరిగి రాగానే, భక్తులు తమ ఇళ్లకు వెళ్లిపోయి, మరునాడు తెల్లవారిన తరువాత మసీదుకు వచ్చేవారు. 

పరీ భగత మ్హాళసాపతీ | దాదా లక్ష్మీ యాంచీ భక్తీ | 
 పాహూని తయాంస రాత్రీచ్యాహీ వక్తీ | మనాఈ నవ్హతీ బాబాంచీ | ||౧౧౩|| 

113. కాని, భక్త మహల్సాపతి, దాదా కేల్కరు, లక్ష్మీబాయిల భక్తి కారణంగా, బాబా రాత్రి పూట కూడా వారికి ఏ విధమైన నిషేధమూ పెట్టలేదు. 

హీచ లక్ష్మీ అతిప్రీతీ | ప్రత్యహీ పాఠవీ బాబాంప్రతీ | 
భాజీ భాకర వేళేవరతీ | సేవా హీ కితీ వానావీ | ||౧౧౪|| 

114. ఈ లక్ష్మీయే ఎంతో ప్రేమగా, ప్రతి రోజూ, బాబాకు సమయానికి సరిగ్గా రొట్టె కూర పంపేది. ఆమె సేవను ఎవరు వర్ణించగలరు? 

యా భాకరీచా ఇతిహాస పరిసతా | కళం సరేల బాబాంచీ దయార్ద్ర తా | 
శ్వానసూకరీ బాబాంచీ ఏక్యతా | ఆశ్చర్య చిత్తా హోఈల | ||౧౧౫|| 

115. ఈ రొట్టె కథను గమనిస్తే, బాబాయొక్క దయార్ద్ర హృదయం మరియు కుక్కలు, పందులతో వారి ఆత్మైక భావం తెలిసి ఆశ్చర్యం కలుగుతుంది. 

బాబా ఎకదా సాయంకాళీ | భింతీస టేకూన వక్షఃస్థళీ | 
వార్తా చాలతా ప్రేమసమేళీ | లక్ష్మీ ఆలీ తే స్థానీ | ||౧౧౬|| 

116. ఒక సారి, బాబా తమ ఛాతిని గోడకు ఆన్చి ప్రేమగా ముచ్చటిస్తుండగా, లక్ష్మీ అక్కడికి వచ్చింది. 

తాత్యా పాటీల జవళ హోతే | ఆణీక వరకడ అసతా తేథే | 
లక్ష్మీనే అభివందిలే బాబాంతే | బాబా తియేతే తంవ వదతీ | ||౧౧౭|| 

117. తాత్యా పాటీలు మరి ఇతరులు కూడా దగ్గరే ఉన్నారు. రాగానే, బాబా పాదాలకు లక్ష్మీ వందనం చేసింది. బాబా అప్పుడు ఆమెతో, 

“లక్ష్మీ లాగలీసే భూక మాతే” | ‘బాబా మీ భాకర ఘేఊని యేతే’ | 
నిఘాలే హీ ఆతా ఆణితే | ఏసీచ జాతే మాఘారా | ||౧౧౮|| 

118. “లక్ష్మీ! నాకు ఆకలిగా ఉంది” అని చెప్పారు. ‘బాబా! ఇప్పుడే వెళ్లి మీకోసం రొట్టె తీసుకుని వస్తాను’. 

ఏసే మ్హణూని నిఘూని గేలీ | భాకర్యా భాజూని ఘేఊని పరతలీ | 
కోరడ్యాసమవేత⁴ అవిలంబే ఆలీ | సన్ముఖ ఠేవిలీ తీ న్యాహారీ | ||౧౧౯|| 

119. అని చెప్పి, వెంటనే వెళ్లి రొట్టె చేసి, కూర పచ్చడితో సహ తీసుకుని వచ్చి, ఆ అల్పాహారాన్ని బాబా ఎదుట ఉంచింది. 

బాబాంనీ తే పాన ఉచలిలే | కుత్ర్యాసమోర తైసేంచ మాండిలే | 
‘బాబా హే కాయ ఆపణ కేలే’ | లక్ష్మీనే పుసిలే తాత్కాళ | ||౧౨౦||

120. బాబా ఆ విస్తరిని తీసి అక్కడున్న కుక్క ఎదుట ఉంచారు. వెంటనే లక్ష్మీ, ‘బాబా! మీరిలా చేశారేమిటి?’ అని అడిగింది. 

మీ జీ ఇతుకీ గేలే సత్వరీ | హాతోహాతీ భాజిల్యా భాకరీ | 
తయాంచీ హీ కాయ నవలపరీ | శ్వానాచీ ఖరీ ధన కేలీ | ||౧౨౧|| 

121. ‘ఇంత త్వరగా నేను వెళ్లి, రొట్టె కూరను చేసి తెస్తే, దాని ఫలితం ఇంతేనా? కుక్కను బాగా సంతృప్తి పరచావు!

లాగలీ హోతీ తుమ్హాంస భూక | త్యా భుకేచే హే కాయ కౌతుక | 
వదనీ సూదిలా⁵ న ఎకహీ కుటక⁶ | లావిలీ చుటక ఉగా మజజ’ | ||౧౨౨|| 

122. ‘నీకు ఆకలిగా ఉంది కదా, ఆకలి తీర్చుకోవటం ఇలాగేనా? ఒక్క ముక్కైనా నోట్లో వేసుకోలేదు. అనవసరంగా నేను తొందర పడ్డాను’. 

మగ బాబా తియేస వదతీ | “వ్యర్థ కశాచీ కరితేస ఖంతీ | 
యా కుత్ర్యాచీ జే ఉదరపూర్తీ | మాఝీచ తృప్తి తీ జాణ | ||౧౨౩|| 

123. అప్పుడు బాబా ఆమెతో, “వృథాగా ఎందుకు బాధ పడతావు? ఈ కుక్క తృప్తి పడితే, నేను తృప్తి చెందినట్లే అని తెలుసుకో” అని అన్నారు. 

యా స్వానాచా జీవ నాహీ కా | ప్రాణిమాత్రాచ్యా ఎకచ భుకా | 
జరీ తో ముకా ఆణి మీ బోలకా | భేద అసే కా భుకేంత | ||౧౨౪|| 

124. “ఈ కుక్కకు ప్రాణం లేదా? ప్రాణులన్నింటికీ ఆకలి ఒక్కటే. అది మూగది, నేను మాట్లాడగలను అంతే కాని, ఆకలిలో భేదం ఉంటుందా? 

క్షుధేనే వ్యాకూళ జయాచే ప్రాణ | తయాంస దేతీ జే అన్నావదాన | 
మాఝియా ముఖీంచ తే సూదిలే జాణ | సర్వత్ర ప్రమాణ మానీ హే” | ||౧౨౫|| 

125. “ఆకలితో ప్రాణం విలవిలలాడుతూ బాధ పడేవారికి, అన్నం పెడితే, అది నా నోటికి అందించినట్లే అని తెలుసుకో! ఇది అన్ని చోట్లా నిజం”. 

ప్రసంగ సోపా వ్యవహారాచా | బోధ అవఘా పరమార్థాచా | 
ఏసీ ఉపదేశపర సాఈచీ వాచా | ప్రేమరసాచా పరిపాక | ||౧౨౬|| 

126. ఇలాంటి సందర్భం, రోజూ జరిగేదే అయినా, బోధ మాత్రం అంతా పరమార్థం. సాయియొక్క ఉపదేశ వచనాలు ఇలా ప్రేమరసంతో నిండి పరిపక్వంగా ఉంటాయి. 

బోలూన సోపీ ప్రపంచ భాషా | ఆంఖీత పరమార్థ రూపరేషా | 
న కాఢితా కోణాచ్యా వర్మా దోషా | శిష్య సంతోషా రాఖీత | ||౧౨౭|| 

127. సులభమైన వ్యావహారిక భాషలో చెప్పినా, పరమార్థ రూపురేఖలను చిత్రిస్తారు. ఎవరినీ దూషించక, ఎవరి దోషాలనూ చూపకుండా, భక్తులను సంతోష పరుస్తారు. 

తేథూనియా ఉపదేశానుసార | సురూ ఝాలీ లక్ష్మీచీ భాకర | 
కరూన ఠేవీ దుగ్ధాంత కుస్కర | ప్రేమ పురస్సర ప్రత్యహీ | ||౧౨౮|| 

128. వారి ఉపదేశానుసారం, ప్రతిరోజూ లక్ష్మి రొట్టె ముక్కలను పాలలో వేసి, ప్రేమ పూర్వకంగా తెచ్చి పెట్ట సాగింది. 

పుఢే బాబాహీ భక్తిప్రేమే | భాకర తీ ఖాఊ లాగలే నియమే | 
వేళీ హోతా విలంబ న కరమే | జేవణ న గమే బాబాంస | ||౧౨౯|| 

129. అప్పటినుండి, నియమానుసారంగా బాబా కూడా ఆమె ఇచ్చిన రొట్టెను ప్రేమతో తినేవారు. ఎప్పుడైనా ఆలస్యమైతే, బాబాకు ఆ భోజనం రుచించేది కాదు. 

హోతా లక్ష్మీచ్యా భాకరీస వేళ | జరీ పాత్రే తై వాఢిలీ సకళ | 
జేవావయాచా టళేనా కాళ | ముఖీ న కవళ ఘాలీత | ||౧౩౦||

130. లక్ష్మీ రొట్టె తేవడం ఆలస్యమైనప్పుడు, పళ్లెంలో అన్నం వడ్డించి ఉన్నా, భోజన సమయం దాటిపోయినా, లక్ష్మీ రొట్టె తెచ్చేవరకూ, బాబా నోట్లో ముద్ద పెట్టుకునే వారు కాదు. 

నివూన జాఈల పాత్రీచే అన్న | భుకేనే బసతీల ఖోళంబూన | 
పరీ లక్ష్మీచీ భాకర ఆలియావీణ | అన్న సేవన హోఈనా | ||౧౩౧|| 

131. పళ్లెంలోని అన్నం చల్లబడి పోయినా, అందరూ ఆకలితో అలమటించిపోతూ కూర్చోవటమే కాని, లక్ష్మీ రొట్టె తెచ్చేవరకూ, భోజనం చేసేవారు కాదు. 

పుఢే కాంహీ దివస వరీ | బాబాంనీ ప్రత్యహీ తిసరే ప్రహరీ | 
శేవయా మాగవావ్యా లక్ష్మీచ్యా కరీ | సేవావ్యా శేజారీ బైసూన | ||౧౩౨|| 

132. తరువాత, కొంత కాలం వరకూ, ప్రతిరోజూ మధ్యాహ్నం మూడునుంచి మూడున్నర గంటల వేళప్పుడు, బాబా లక్ష్మీతో ‘సేమ్యా’ను తెప్పించుకుని, ఆమె వద్ద కూర్చుని సేవించేవారు. 

బాబా సేవిత అతి పరిమిత | శేష రాధాకృష్ణేస దేత | 
యాచ లక్ష్మీచే హస్తే దేవవిత | ఉచ్ఛిష్టప్రీత బహు తిజలా | ||౧౩౩|| 

133. బాబా అతి పరిమితంగా సేవించి, మిగిలిన దానిని, రాధాకృష్ణబాయికి లక్ష్మీ ద్వారానే పంపించేవారు. రాధాకృష్ణబాయి బాబా ఉచ్ఛిష్ట ప్రసాదాన్ని ప్రీతిగా కోరుకుని సేవించేది. 

అసతా చాలలీ దేహవిసర్జన వార్తా | హీ భాకరీచీ భాకడకథా | 
కిమర్థ ఏసే న మ్హణీజే శ్రోతా | సాఈ వ్యాపకతా నిదర్శక హే | ||౧౩౪|| 

134. శ్రోతలారా! సాయియొక్క శరీర విసర్జన వృత్తాంతాన్ని చెబుతూ, సంబంధం లేని ఈ రొట్టె కథ ఎందుకు అని అనుకోకండి. ఇది సాయియొక్క సర్వ వ్యాపకత్వాన్ని తెలియ చేస్తుంది. 

హే సకల దృశ్య చరాచర | యాచ్యాహీ పైల పరాత్పర | 
సాఈ భరలాసే నిరంతర | జో అజ అమర తో సాఈ | ||౧౩౫|| 

135. సకల చరాచర దృశ్యాలకు అతీతంగా, పరాత్పరులైన ఈ సాయి, ఎప్పుడూ అంతటా నిండి ఉన్నారు. వారికి జననం లేదు. వారు అమరులు. 

హే ఎక తత్వ యా కథేచ్యా పోటీ | ఏసీహీ గోడ లక్ష్మీచీ గోఠీ | 
సహజ స్మరలీ ఉఠాఉఠీ | శ్రోతయాంసాఠీంచ మీ మానే | ||౧౩౬|| 

136. ఈ ఒక్క తత్వాన్ని తెలియ చేయటమే ఈ కథయొక్క ఉద్దేశం. లక్ష్మికి సంబంధించిన ఈ మధురమైన సంగతి, సహజంగా నాకు గుర్తుకు వచ్చింది, శ్రోతల మంచి కోసమే అని నేను భావిస్తాను. 

అసో ఏసీ లక్ష్మీచీ సేవా | కైసా విసర సాఈస వ్హావా | 
సావధానాచా కాయ నవలావా | వృత్తాంత పరిసావా సాదరతా | ||౧౩౭|| 

137. ఇటువంటి లక్ష్మీయొక్క సేవను, బాబా ఎప్పుడైనా ఎలా మరచిపోగలరు? వారు ఎంత బాగా గుర్తుంచుకున్నారో ఆ విషయాన్ని శ్రద్ధగా వినండి. 

జరీ ఆలా కంఠీ ప్రాణ | శరీర విగళిత నాహీ త్రాణ | 
బాబా నిజహస్తే కరితీ దాన | దేహావసాన సమయీ తిస | ||౧౩౮|| 

138. ప్రాణం కంఠం వరకూ వచ్చినా, శరీరం చిక్కి నీరసించిపోయినా, తమ అవసాన సమయంలో, బాబా తమ చేతులతో, లక్ష్మీకి దానం చేశారు. 

ఎకదా పాంచ ఎకదా చార | రుపయే ఖిశాంతూన కాఢూని బాహేర | 
ఠేవీత తియేచే హాతాంవర | తీచ కీ అఖేర బాబాంచీ | ||౧౩౯|| 

139. ఒక మారు అయిదు, మరొక మారు నాలుగు రూపాయలను జేబులోనుండి బయటికి తీసి, ఆమె చేతిలో ఉంచారు. బాబా చేసిన చివరి దానం ఇదే. 

కీ హీ నవవిధా భక్తీచీ ఖూణ | కింవా నవరాత్ర అంబికా పూజన | 
ఝాలే ఆజ ఆహే శిలింగణ | సీమోల్లంఘన దక్షిణాహీ | ||౧౪౦||

140. ఇది నవ విధి భక్తికి సంకేతమా? లేక దుర్గానవరాత్రి పూజలయాక సీమోల్లంఘన రోజున ఇచ్చే దక్షిణా ఇది? 

కింవా శ్రీమద్భాగవతీ | శ్రీకృష్ణే కథిలీ ఉద్ధవాప్రతీ | 
తీ నవలక్షణ శిష్యస్థితి | తియేచీ స్మృతీ దేత బాబా | ||౧౪౧|| 

141. లేక, శ్రీమద్భాగవతంలో ఉద్ధవునితో శ్రీకృష్ణుడు చెప్పిన శిష్యుల నవలక్షణాలను బాబా గుర్తుకు తెచ్చారా?

ఎకాదశాచ్యా దశమాధ్యాయీ | షష్ఠమ శ్లోకాచీ పహా నవలాఈ | 
శిష్యే కైసీ కరావీ కమాఈ | కవణ్యా ఉపాయీ వర్తావే | ||౧౪౨|| 

142. పదకొండవ స్కందంలో, పదవ అధ్యాయంలో, ఆరవ శ్లోకం యొక్క విశేషాన్ని గమనించండి. గురువుల అనుగ్రహాన్ని పొందటానికి, శిష్యులు ఎలా ప్రవర్తించాలో చెప్పబడి ఉంది. 

ఆధీ పూర్వార్ధీ కథిలీ పాంచ | ఉత్తరార్ధీ చారచి సాచ | 
బాబాహీ ధరితీ క్రమ అసాచ | వాటే జణూ హాచ హేతు పోటీ | ||౧౪౩|| 

143. అందులో, మొదటి సగంలో అయిదు, తరువాతి సగంలో నాలుగు, లక్షణాలను చెప్పబడింది. బాబా కూడా అదే క్రమంలో, అదే ఉద్దేశంతో ఇచ్చినట్లు అనిపిస్తుంది. 

అమానీ దక్ష నిర్మత్సర | శిష్య నిర్మమ గురుసేవాపర | 
అసావా పరమార్థ జిజ్ఞాసాతత్పర | నిశ్చల అంతర జయాచే | ||౧౪౪|| 

144. గౌరవ మర్యాదలను ఆశించనివాడుగా, గర్వం లేనివాడుగా, ఏ మమకారం లేక గురు సేవాపరుడు, నిశ్చలమైన మనసు కలవాడుగా, పరమార్థం గురించి తెలుసుకోవాలనే కోరిక గల శిష్యుడు ఉండాలి. 

జయా ఠావీ నాహీ అసూయా | వాచా విగ్లాపన కరీ న వాయా | 
ఇహీ లక్షణీ నిజగురురాయా | సంతోషవాయా ఝటావే | ||౧౪౫|| 

145. అసూయ, అనవసరంగా గొప్పలు చెప్పుకోవడం, అనేవి లేకుండా ఉండాలి. ఈ లక్షణాలతో తన గురువును సంతుష్ట పరచాలి. 

హాచ శ్రీసాఈనాథాచా హేత | ఏసియా రూపీ వ్యక్త కరీత | 
కేవళ స్వకీయ భక్త హితార్థ | కరూణావంత సంత సదా | ||౧౪౬|| 

146. ఇదే శ్రీసాయినాథుల ఉద్దేశం. ఇదే విధంగా తెలియచేశారు. కరుణామయులైన సత్పురుషులు ఎప్పుడూ భక్తుల శ్రేయస్సను మాత్రమే కోరుతారు. 

లక్ష్మీ ఖాఊన పిఊన సధన | నవాంచీ కథా కాయ తిజలాగూన | 
తీహీ తితుకే టాకీల ఓవాళూన | తథాపి తే దాన అపూర్వతిస | ||౧౪౭|| 

147. లక్ష్మీ నిజంగా, బాగా ఉన్న ధనవంతురాలు. ఈ తొమ్మిది రూపాయలు ఆమెకు ఒక లెక్కా? తలుచుకుంటే, వానిని ఆమె దిగతుడిచి పారేయగలదు. కాని, ఇది ఆమెకు లభించిన అపూర్వమైన కానుక. 

పరమథోర భాగ్యే ఆగళీ | తేణేంచ ఏశియా కృపేచీ నవాళీ | 
పావతీ ఝాలీ నవరత్నావలీ | నిజకర కమళీ సాఈచ్యా | ||౧౪౮|| 

148. ఎంతో భాగ్యం కారణంగా, సాయి కృపా ప్రసాదమైన ఇలాంటి నవరత్నావళిని, సాయియొక్క కరకమలం ద్వారా ఆమె పొందగలిగింది. 

గేలే జాతీల కితీ సే నవ | పరీ హే దాన అతి అభినవ | 
కీ జో తిచా జీవాంత జీవ | దేఈల కా ఆఠవ సాఈచీ | ||౧౪౯|| 

149. ఇంతవరకు ఇలాంటి ఎన్నెన్నో తొమ్మిది రూపాయలు ఖర్చు చేసి ఉంటుంది. కాని ఈ కానుక అత్యంత అపూర్వం. ఆమె జీవించి ఉన్నంత వరకూ, ఆమెకు సాయి స్మరణను గుర్తు చేస్తూ ఉంటుంది. 

ఆలే సన్నిధ దేహావసాన | తరీహీ రాఖూన అనుసంధాన | 
చారాపాంచాచీ సాంగడ ఘాలూన | ఆమరణ స్మరణ దిధలే తిస | ||౧౫౦||

150. శరీరావసానం సమీపిస్తున్నా, లక్ష్మీని బాగా గుర్తుంచుకొని, ఆమెకు నాలుగు మరియు అయిదు రూపాయలను ఇచ్చి, జీవితాంతం ఆమె వారిని స్మరించుకునేలా చేశారు సాయి. 

ఏసే దావోని సావధపణా | నికటవర్తీ పాఠవిలే భోజనా | 
మాత్ర గ్రామస్థాంతీల ఎకా దోఘానా | బైసవితానా దేఖిలే | ||౧౫౧|| 

151. ఎంతో జాగరూకతతో, తమ దగ్గరవారిని అందరినీ భోజనానికి పంపించి, ఒకరిద్దరు ఊరివారిని మాత్రం కూర్చుండనిచ్చారు. 

పరీ కాంహీ ప్రేమళ భక్తాంనీ | హట్టచి ధరిలా కిత్యేకాంనీ | 
జాఊ నయే బాబాంపాసూని | వేళ తీ కఠిణ మానునీ | ||౧౫౨|| 

152. ఆ క్లిష్ట సమయంలో బాబా వద్దనుండి వెళ్లకూడదని, కొంత మంది భక్తులు ప్రేమతో, వారి వద్దనుండి వెళ్లమని మొండికెత్తారు. 

పరీ ప్రసంగీ అంతసమయీ | పడేనా కాయ మోహాచే అపాయీ | 
మ్హణోనియా జణూ ఘాఈ ఘాఈ | అవఘియాంహీ దవడిలే | ||౧౫౩|| 

153. కాని, అంతిమ సమయంలో ఎవరి మోహంలోనైనా పడే అపాయానికి భయపడి, బాబా వారినందరినీ త్వరత్వరగా తరిమి వేశారు. 

నిర్యాణ సమయ నికట అతి | జోణోని బుట్టీ కాకాదికాంప్రతీ | 
బాబా “వాడియాంత జా జా” మ్హణతీ | “భోజనాంతీ మగ యావే” | ||౧౫౪|| 

154. తమ నిర్వాణం సమీపించిందని తెలుసుకొని, బాబా బాపూసాహేబు బుట్టీకి, కాకాకు, మిగతావారికి, “వాడాకు వెళ్లండి, భోజనం చేసి రండి” అని చెప్పారు. 

పాహోని ఇతరాంచీ హీ వ్యగ్రతా | బాబా దుశ్చిత నిజ చిత్తా | 
“జా జా జేవూని యా జా ఆతా” | ఏసే సమస్తా⁷ ఆజ్ఞాపితీ | ||౧౫౫|| 

155. భక్తుల దుఃఖాన్ని చూచి, బాబా మనసు విచలితమైంది. అందుచేత, “వెళ్లండి, వెళ్లండి. భోజనం చేసి రండి” అని అందరినీ ఆజ్ఞాపించారు. 

ఏసే హే నిత్యాచే సాంగతీ | సఖే అహర్నిశ నికటవర్తీ | 
జరీ మనాచీ దుశ్చిత్తవృత్తి | ఆజ్ఞేనే ఉఠతీ జావయా | ||౧౫౬|| 

156. రాత్రింబవళ్ళూ వారి దగ్గరే ఉంటూ, ఎల్లప్పుడూ వారి సాంగత్యంలో ఉండేవారు, మనసు బాధ పడుతున్నా, బాబా ఆజ్ఞానుసారం లేచారు. 

ఆజ్ఞా తరీ నుల్లంఘవే | వేళీ సాన్నిధ్యహీ న త్యాగవే | 
బాబాంచే మనహీ న మోడవే | గేలే వాడియా భోజనా | ||౧౫౭|| 

157. వారి ఆజ్ఞను ఉల్లంఘించలేరు. ఆ సమయంలో వారి సాన్నిధ్యాన్నీ వదలలేరు. బాబా మనసును బాధపెట్ట లేక, వారు వాడాకు భోజనానికి వెళ్లారు. 

భయంకర దుఖణ్యాచే ప్రమాణ | కైచే జేవణ కైచే ఖాణ | 
బాబాంపాశీ గుంతలే ప్రాణ | విస్మరణ క్షణ సాహేనా | ||౧౫౮|| 

158. బాబా బాధ భయంకరంగా అధికమౌతూ ఉంటే, ఎక్కడి భోజనం, ఎక్కడ తినటం? వారి ప్రాణాలన్నీ బాబా వద్దనే చిక్కుకు పోయినవి. ఒక్క క్షణమైనా వారు బాబాయొక్క విస్మరణను సహించలేక పోయారు. 

అసో జాఊన జేవూ బైసలే | ఇతక్యాంత మాగూన బోలావూ ఆలే | 
అర్ధపోటీంచ ధావత ఆలే | తంవ తే అంతరలే భేటీలా | ||౧౫౯|| 

159. అయినా, వెళ్లి వారు భోజనానికి కూర్చున్నారు. ఇంతలో, వెంటనే పిలుపు వచ్చింది. అరగడుపుతోనే పరుగు పరుగున వచ్చారు. కాని, వారు చివరి సారిగా బాబాను కలుసుకోలేక పోయారు. 

ఆయుర్దాయ⁸ స్నేహ సరతా | ప్రాణజ్యోతీ మంద హోతా | 
బయాజీచే⁹ అంకావరతా | దేహ విశ్రామతా¹⁰ పావలా | ||౧౬౦||

160. ఆయుర్దాయ తైలం ముగిసి పోయింది. ప్రాణజ్యోతి మందగించింది. బయాజీ కోతే ఒడిలో, బాబా శరీరం శాశ్వతంగా విశ్రమించింది. 

నాహీ పడూన వా నిజూన | స్వస్థపణే గాదీసీ బైసూన | 
ఏసా స్వహస్తే ధర్మ కరూన | కేలే విసర్జన దేహాచే | ||౧౬౧|| 

161. నేలపై పడిపోయిగాని, లేదా నిదురలోగాని కాక, చక్కగా గద్దెపై కూర్చుని స్వహస్తాలతో దానం చేస్తూ, వారు శరీరాన్ని విసర్జించారు.

సమర్థీంచే మనోగత | న హోతా కోణాసహీ అవగత | 
దేహ విసర్జిలా హాతోహాత | బ్రహ్మీభూత జాహలే | ||౧౬౨|| 

162. సమర్థుల మనసులో ఏముందో ఎవరికీ తెలిసేది కాదు. శరీరాన్ని విడిచిన తక్షణం, వారు బ్రహ్మంలో లీనమయ్యారు. 

ఘేఊని దేహ మాయేచీ బుంథీ | సంత సృష్టీ మాజీ అవతరతీ | 
హోతా ఉద్ధార కార్యపూర్తీ | తాత్కాళ సమరసతీ అవ్యక్తీ | ||౧౬౩|| 

163. మాయయొక్క శక్తివలన శరీరాన్ని ధరించి, సంతులు సృష్టిలో అవతరిస్తారు. ఉద్ధరణ కార్యం పూర్తి అయిన వెంటనే, వారు కనుమరుగై పోతారు. 

నట ధరితో వేష నానా | అంతరీ పూర్ణ జాణే ఆపణా | 
తయా అవతారియా పరిపూర్ణా | సాంకడే మరణాచే తే కాయ ||౧౬౪|| 

164. నటులు ఎన్నో రకాల పాత్రలను ధరించినా, తమ వ్యక్తిత్వాన్ని తాము పూర్తిగా గుర్తుంచుకుంటారు. అలాగే, పరిపూర్ణంగా అవతరించిన వారికి, చావు ఒక పెద్ద సమస్యా? 

లోక సంగ్రహార్థ జో అవతరలా | కార్య సంపతా అవతార సంపవిలా | 
తో కాయ జన్మమరణాచా అంకిలా | విగ్రహ స్వలీలా ధరితో జో | ||౧౬౫|| 

165. లోక కల్యాణానికి అవతరించిన వారి అవతారం, వారి కార్యం పూర్తి కాగానే, సమాప్తమౌతుంది. స్వంత ఇచ్ఛానుసారం రూపాన్ని ధరించినవారు, చావు పుట్టుకలకు కట్టుబడి ఉంటారా? 

పరబ్రహ్మ జ్యాచే వైభవ | తయా కైంచా నిధనసంభవ | 
నిర్మమత్వ జయాచా అనుభవ | కైచా భవాభవ త్యా బాధీ | ||౧౬౬|| 

166. పరబ్రహ్మమే ఎవరి వైభవమో, వారికి మరణమెలా సంభవం? మమకారమనేదే లేని వారిని, చావు పుట్టుకలు ఎలా బాధించగలవు? 

దిసలా జరీ కర్మీ ప్రవృత్త | కధీ న కర్మే కేలీ యత్కించిత | 
సదా కర్మీ అకర్మ దేఖత | అహంకార రహితత్వే | ||౧౬౭|| 

167. కర్మ చేస్తున్నట్లు చూపించినా, వారు ఎప్పుడూ కర్మనుంచి ముక్తిని పొందినవారే. అహంకారం లేకుండా, వారు ఎప్పుడూ కర్మలలో అకర్మనే చూసేవారు. 

“నాభుక్తం క్షీయతే కర్మ” | హే తో స్మృత్యుక్త కర్మాచే వర్మ | 
పరీ బ్రహ్మజ్ఞాత్యాచా న సంభ్రమ | దేఖే జో బ్రహ్మచి వస్తుమాత్రీ | ||౧౬౮|| 

168. ‘నా భుక్తం క్షీయతే కర్మ’ (అనుభవించకుండా కర్మఫలం తగ్గదు) అంటే అనుభవించనిదే కర్మ ఎవరినీ వదలదు. ఇది స్మృతిలో చెప్పిన కర్మ రహస్యం. కాని, బ్రహ్మతో ఐక్యత్వం పొందినవారు, అంతటా, అన్నింటిలోనూ బ్రహ్మనే చూస్తారు గనుక, ఏ భ్రమలోనూ ఉండరు. 

క్రియాకారక ఫలజాత | హే తో అవఘే ప్రసిద్ధ ద్వైత | 
తేంహీ బ్రహ్మవిద బ్రహ్మచి మానిత | జేవీ కా రజత శుక్తికే వరీ | ||౧౬౯|| 

169. చేసిన అన్ని కర్మల పరిణామమే కర్మఫల సముదాయం. దీనిలోని ద్వైత భేదం అంతటా ప్రసిద్ధం. ముత్యపు చిప్పపై వెండిని చూచేలా, బ్రహ్మజ్ఞానులు కర్మను కూడా బ్రహ్మగా చూస్తారు. 

బాబా సారఖీ మాయాళూ జననీ | పడలీ కైసీ కాళాచే వదనీ | 
దివసా గ్రాసీ అంధారీ రజనీ | తైసీచ హీ కాహాణీ ఝాలీ కీ | ||౧౭౦||

170. బాబావంటి కరుణాళువైన మాత, కాలుని నోటిలో ఎలా పడింది? పగటి దినాన్ని, చీకటి రాత్రి మ్రింగి వేసినట్లుగా ఈ కథ జరిగింది. 

ఆతా హా అధ్యాయ సంపవూ యేథే | రాఖూ మాసిక మర్యాదేతే | 
అతి విస్తారే దుశ్చిత్తతేతే | నా తరీ శ్రోతే పావతీల | ||౧౭౧|| 

171. ప్రతి నెలలోని నియమాన్ని పాటించి, ఇప్పుడు ఈ అధ్యాయాన్ని ఇక్కడే సమాప్తి చేద్దాం. ఇంకా విస్తారమైతే, శ్రోతలు విసుగు చెందుతారు. 

పుఢీల అవశేష నిర్యాణ కథా | యేఈల యథాక్రమ పుఢే పరిసతా | 
శరణ హేమాడ సాఈసమర్థా | పావలా కృతార్థా యత్కృపే | ||౧౭౨||

172. నిర్యాణంలోని మిగతా కథను, తరువాత క్రమంగా శ్రవణం చేయగలరు. హేమాడు సాయి సమర్థుని శరణుజొచ్చి, వారి కృపతో కృతార్థుడయ్యాడు. 

| ఇతి శ్రీ సంతసజ్జన ప్రేరితే | భక్త హేమాడపంత విరచితే | 

| శ్రీ సాఈ సమర్థ సచ్చరితే | | శ్రీసాఈనాథనిర్యాణం నామ | 

| ద్వి చత్వారింశోధ్యాయః సంపూర్ణః |

||శ్రీ సద్గురూ సాఈనాథార్పణమస్తు|| శుభం భవతు ||

టిపణీ: 
1. జ్వాళాంచా. 2. ఎక దివసాఆడ. 3. తాత్యా గణపత పాటీల కోతే. 
4. భాజీ, చటణీ వగైరే సహిత. 5. ఘాతలా. 6. తుకడా. 
7. శ్రీమంత బాపూసాహేబ బుట్టీ, కాకా దీక్షిత ఇత్యాదీ భక్తాంస. 
8. తేల. 9. బయాజీ అప్పా కోతే. 10. విశ్రాంతీ.